Woudenberg/ Van Broekhuizen

8 november 2020

Deze gedenkplaat lag op het graf van  de familie van de wolfabrikant Dirk van Woudenberg. In totaal lagen er 5 personen onder begraven: Dirk van Woudenberg zelf (1832-1906), zijn vrouw Hendrika Katharina van Broekhuizen (1832-1903), hun op 49-jarige leeftijd overleden zoon Teunis Rutger van Woudenberg (1861-1910), hun op 56-jarige leeftijd overleden zoon Rutger (‘Ruud’) Herman van Woudenberg (1862-1918)  en een vroeg overleden kind van de laatste, de kleine Dirk van Woudenberg (‘Dickie‘, 1895-1909), die slechts 14 jaar oud werd.  

Zowel Dirk van Woudenberg als zijn vrouw zijn afkomstig uit een echt ‘Veens’ wolkammersgeslacht. De vader van Dirk (Teunis van Woudenberg) had in het centrum van Veenendaal al een kleine wolkammerij annex handweverij. In 1861 trouwt Dirk met Hendrika Catharina van Broekhuizen, die hij op school had leren kennen. Ook haar vader heeft in Veenendaal een textielfabriek. Na hun huwelijk besluiten ze de beide bedrijven samen te voegen. In 1884 koopt Dirk een stuk grond op de zgn. Duivenweide, op de plek waar nu ‘Theater De Lampegiet’ te vinden is.  Daar start hij de ‘Machinale Sajetfabriek D. van Woudenberg‘, die zich toelegde op het wassen, kammen en verven van vnl. breiwolgarens.   Al snel groeit de fabriek uit tot één van de grootste bedrijven in Veenendaal. De zaken gaan goed. Het aantal werknemers groeit.

In het Alg.  Handelsblad van 10 juli 1892 laat Dirk van Woudenberg weten dat hij z’n nieuwe logo MSF (‘Machinale Sajet Fabriek’) heeft gedeponeerd

Elektriciteit
In 1896 laat Dirk naast de fabriek aan het begin een voor Veenendaalse begrippen enorme villa bouwen in ‘neorenaissancestijl’, die later bekend zal worden als de ‘Frisiavilla’. Sinds enkele jaren is hier restaurant ‘  ‘Zusje’ gevestigd.   In 1898 neemt het gezin van Dirk van Woudenberg zijn intrek in het kapitale pand, dat behalve als woonhuis ook dienst doet als kantoor van de onderneming. Dirk van Woudenberg is de eerste in Veenendaal die zijn woonhuis en fabrieken verlicht met elektriciteit. Een correspondent van de Amerongse Courant is daar in diezelfde tijd danig van onder indruk en doet verslag: ‘In de kamers ging het licht automatisch aan als je de deur opendeed. De fabrikant kan in de slaapkamer vanuit het zijn bed het licht aan en uitdoen.’

Ook in de periode daarna blijft de fabriek zich uitbreiden. Op 22 januari 1906 overlijdt Dirk van Woudenberg echter op 73-jarige leeftijd. Zijn beide zoons Teunis en Ruud zetten de zaak voort. Een jaar later, in 1907, gaat bijna de gehele fabriek in vlammen op. Nog een jaar later is de fabriek echter weer helemaal opgebouwd, met de nieuwste machines. Er werken dan zo’n 200 mensen op de sajetwolfabriek. Op 8 januari 1910 overlijdt zoon Teunis, ongehuwd en dan 48 jaar oud. Na enige tijd besluit de achtergebleven broer, Rutger (‘Ruud’) om de onderneming te verkopen aan een wolhandelaar van Friese afkomst (dhr. J.L. Feitz), die om die reden de fabriek voortzet onder de naam ‘Textielfabriek Frisia’. De fabriek zal onder verschillende eigenaren nog tot begin jaren ’70 blijven bestaan. In 1973 koopt wordt de gemeente Veenendaal het pand met de bijbehorende ondergrond. Eind jaren ’70 wordt de later altijd wat troosteloos uitziende fabriek gesloopt. In 1988 opent aan de Kerkewijk  Theater ‘De Lampegiet’ haar deuren. De rest van het aangekochte perceel wordt omgevormd tot een parkachtig gebied met de nodige parkeerplaatsen.

Zoon Rutger Herman van Woudenberg trouwt op 25 april 1894 met Petronella Alberdina Johanna de Haas. Hij overlijdt op 20 februari 1918 en vindt zijn laatste rustplaats in het familiegraf waar ook zijn ouders begraven liggen. Zijn vrouw Petronella zal hem royaal overleven. Ze sterft ruim 50 jaar later, op 7 december 1969, op 95-jarige leeftijd.

Ook Dirk van Woudenberg’s enige altijd ongehuwd gebleven dochter Hendrika Johanna (1869-1955) overleeft haar familie ruimschoots. Zij wordt  uiteindelijk – tegen haar zin – juist niet begraven in het graf van haar vader en moeder. Meer hierover is te lezen op de pagina ‘geschiedenis‘.

 

 

Bijlagen